Bitwa o Berlin 1945 – udział Polaków w zdobyciu stolicy Trzeciej Rzeszy

Polacy również brali udział w walkach o Berlin. To fakt, który rzadko przebija się do powszechnej świadomości.

Skrócone podsumowanie bitwy o Berlin z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego

Zdobycie Berlina było finałem wojny w Europie. W kwietniu i maju 1945 roku Armia Czerwona rozpoczęła natarcie na miasto będące ostatnią twierdzą hitlerowskich Niemiec. Wśród jednostek idących w pierwszej linii znalazły się także oddziały polskie z 1 Armii Wojska Polskiego. W Berlinie walczyło około dwanaście tysięcy polskich żołnierzy. Ich zadaniem było wsparcie radzieckich formacji pancernych oraz zdobywanie kolejnych fragmentów zachodnich dzielnic. Polacy brali udział w walkach w Tiergarten. Szturmowali rejon Politechniki Berlińskiej. Zabezpieczali przeprawy i barykady. Drugiego maja jedna z polskich grup zawiesiła biało czerwoną flagę na Kolumnie Zwycięstwa. Nie była to siła decydująca o wyniku całej operacji, lecz udział był realny, a straty poważne. To moment, o którym wciąż mówi się zbyt rzadko.

Jakie były przyczyny udziału polskich jednostek w bitwie o Berlin

Wiosną 1945 roku front przesuwał się szybko na zachód. Sowieckie armie przełamały obronę nad Odrą i potrzebowały każdej dywizji zdolnej do prowadzenia walk w terenie zurbanizowanym. Polskie jednostki podległe 1 Frontowi Białoruskiemu były już zahartowane w boju po wcześniejszych starciach na Pomorzu i nad Wisłą. W naturalny sposób weszły więc w skład sił kierowanych na Berlin. Dla wielu polskich żołnierzy była to droga zamknięcia wojny, którą rozpoczęli jeszcze we wrześniu trzydziestego dziewiątego roku. Berlin pozostawał symbolem agresji, która dotknęła cały kraj. Chęć wzięcia udziału w ostatecznej rozprawie z Niemcami jasno przebijała w relacjach wielu uczestników szturmu.

Kiedy miał miejsce udział Polaków w bitwie o Berlin

Polskie jednostki weszły do akcji w ostatniej fazie operacji berlińskiej. Pierwsze grupy bojowe zostały skierowane pod miasto około dwudziestego piątego kwietnia. Od tego momentu polscy moździerzowcy i żołnierze wsparcia działali na zachodnich obrzeżach stolicy. Największe natarcie z udziałem Polaków rozpoczęło się trzydziestego kwietnia w godzinach popołudniowych. Wtedy to Kościuszkowcy zostali przerzuceni ciężarówkami i kolejnymi marszami na odcinek w rejonie Charlottenburga. Walki trwały do drugiego maja, kiedy to garnizon Berlina skapitulował. Tego dnia polska flaga została zatknięta na Kolumnie Zwycięstwa. Był to symboliczny koniec działań bojowych w mieście.

Kto uczestniczył w walkach po stronie polskiej

W Berlinie znalazło się kilka ważnych jednostek Wojska Polskiego z 1 Armii.

1 Warszawska Dywizja Piechoty imienia Tadeusza Kościuszki Największa polska jednostka biorąca udział w szturmie. Liczyła kilka tysięcy żołnierzy. Walczyła w Tiergarten i przy Politechnice Berlińskiej. Szła w pierwszej linii wraz z radzieckimi czołgami.

1 Samodzielna Brygada Moździerzy Brygada wspierała natarcie ciężkim ogniem moździerzowym. Jej zadaniem było tłumienie punktów oporu w rejonie Spandau i Poczdamu.

2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic Haubice kalibru sto dwadzieścia dwa milimetry prowadziły ogień na wprost wśród miejskich ruin. To jedna z najciężej pracujących jednostek artyleryjskich w Berlinie.

6 Samodzielny Warszawski Zmotoryzowany Batalion Pontonowo Mostowy Saperzy odpowiedzialni za budowę i zabezpieczanie przepraw. Naprawiali mosty. Stawiali nowe konstrukcje pod ostrzałem. Od ich pracy zależał postęp radzieckich jednostek pancernych.

Łącznie w mieście walczyło około dwunastu tysięcy polskich żołnierzy różnych specjalności.

Przebieg walk z udziałem Polaków

Polscy żołnierze weszli do Berlina od zachodu. Pierwsze starcia przypadły na teren Spandau. Dzielnica była broniona przez rozproszone jednostki niemieckie, które mimo końca wojny stawiały gwałtowny opór. W tym rejonie działała 1 Brygada Moździerzy. Jej zadaniem było wspieranie radzieckiej piechoty i tłumienie gniazd karabinów maszynowych. Polacy prowadzili gęsty ogień na krótkich dystansach. Wiele stanowisk niemieckich zostało zniszczonych dzięki celnej salwie moździerzy.

Równolegle polscy saperzy z 6 batalionu pracowali przy przeprawach przez liczne kanały i rzeki. Wysadzone mosty spowalniały marsz czołgów. Saperzy mieli usuwać przeszkody i budować nowe połączenia. Często odbywało się to pod ostrzałem. Niemcy strzelali z piwnic, z górnych pięter, a nawet z dachów. Praca saperów była wyjątkowo niebezpieczna.

Trzydziestego kwietnia do Berlina została wprowadzona 1 Dywizja Piechoty. Polacy otrzymali zadanie osłony radzieckich czołgów, które torowały sobie drogę w kierunku Tiergarten. Natarcie prowadzone wśród ruin było powolne. Piechota musiała czyścić budynki z obrońców. W każdej kamienicy mogło kryć się kilku żołnierzy niemieckich. Walka o każdy dom była osobnym starciem.

Najcięższe walki przypadły na rejon Politechniki Berlińskiej. Budynek był zamieniony w twierdzę. Niemcy bronili go z determinacją. Polacy wspierani przez haubice prowadzili szturm przez całe popołudnie i noc. Obrona była twarda, ale nad ranem drugiego maja obiekt został zdobyty.

W tym samym czasie inne polskie pododdziały posuwały się wzdłuż parku Tiergarten. W ruinach panował chaos. Zwiadowcy starali się odnajdywać obejścia dla czołgów. Każdy skrawek terenu mógł stać się pułapką. Nad ranem drugiego maja niemiecka obrona zaczęła się załamywać. Polskie i radzieckie jednostki zajmowały kolejne ulice. W południe walki w rejonie obsadzanym przez Polaków ustały.

Kto wygrał bitwę o Berlin

Bitwę wygrały siły Armii Czerwonej wsparte przez Wojsko Polskie. Zdobycie Berlina oznaczało koniec wojny w Europie. Garnizon poddał się drugiego maja. Polacy mieli udział w ostatnich godzinach istnienia obrony miasta. Ich zadania były bojowe i techniczne. Uczestniczyli w szturmach i zabezpieczali natarcie jednostek radzieckich.

Polskie jednostki biorące udział w walkach

1 Warszawska Dywizja Piechoty Trzon polskich sił w Berlinie. Walczyła przy czołgach i przełamywała opór w Tiergarten.

1 Samodzielna Brygada Moździerzy Odgrywała kluczową rolę w walkach w rejonie Spandau i Poczdamu.

2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic Jej ogniem torowano drogę piechocie i czołgom.

6 Zmotoryzowany Batalion Pontonowo Mostowy Bez ich przepraw natarcie nie mogłoby się utrzymać w terenie poprzecinanym wodą.

Jednostki niemieckie stojące naprzeciw Polaków

Polacy walczyli przeciw obrońcom Berlina, głównie resztkom Wehrmachtu, oddziałom Volkssturmu oraz elementom formacji SS. Obrońcy bronili się w małych grupach, często w improwizowanych punktach. Walki miały charakter bliski i chaotyczny.

Straty w Bitwie o Berlin

Polacy w Berlinie ponieśli ciężkie straty. Około pięciuset żołnierzy zostało zabitych lub rannych. Straty niemieckie były wyższe. W walkach prowadzonych na krótkich dystansach śmierć ponosiły dziesiątki obrońców. Wzięto także wielu jeńców. Dokładna liczba nie jest znana, ale raporty wskazują na kilka tysięcy żołnierzy, którzy złożyli broń w rejonach opanowanych przez Polaków.

Konsekwencje

Udział Polaków w bitwie o Berlin miał znaczenie przede wszystkim symboliczne. Polacy wzięli udział w zakończeniu wojny w Europie. Widziano ich w centrum pokonanego Berlina. Zatknięcie polskiej flagi na Kolumnie Zwycięstwa stało się jednym z najważniejszych polskich akcentów ostatnich dni wojny. Pomimo niewielkiego udziału liczbowego obecność jednostek polskich była zauważalna i zapisała się w powojennych wspomnieniach. Dla wielu żołnierzy był to moment zamknięcia kilkuletniej drogi bojowej. Od Wisły i Bugu aż do Berlina.